"Wojna polsko-ruska" - punkowa zadyma w kinie

Film juniora Żuławskiego wygenerował do mediów tyle samo szumu, ile konsternacji wywołało jego oglądanie. Nie trudno wylądować na językach, mając do dyspozycji topowe aktorskie nazwiska i kontrowersyjną prozę Masłowskiej. Pytanie, czy za doborową obsadą i werbalno-wizualną balangą na planie kryje się coś więcej? Czy istnieje jakieś „coś”, które zostawia u odbiorcy pożądany ślad refleksji?

Obraz z miejsca naznaczony został etykietką: pozycja obowiązkowa, a zabiegiem komercyjnym przyłatano mu jeszcze odwagę, eksperyment, niekonwencjonalność, oryginalność i przełomowość. Ja bym dodała do tego ciężkostrawność, naturalizm i chaos. Polemizowałabym również z uznaniem Żuławskiego za rycerza, który ujawnił swój heroizm, próbując oswoić ziejącą smoczym ogniem prozę Masłowskiej. Laur należy mu się za dobre intencje i wizjonerstwo, ale efekt końcowy podium nie sięga. Nie wszystkie książki poddają się ekranowi i do tych asertywnych należy właśnie „Wojna polsko-ruska”.

O ile jej czytanie obfitowało w zachwyt nad kunsztem języka, trafnością wykreowanych sylwetek i sytuacji oraz poczuciem humoru, o tyle film zaprezentował zlepek scen, z których prawie każda prześciga się w epatowaniu niesmacznością, przesadną dosłownością i nadmiarem obrzydlistwa. To swoisty gwałt na wrażliwości estetycznej jednostki, zupełnie nieefektywny nawet jako zabieg artystyczny. Przeciągające się obcowanie z kretyństwem, zmuszające do doszukiwania się sensu i symboliki w tysiącu elementów krajobrazu, przytłaczające dodatkowo wrzaskliwymi dialogami jest w kinie zwyczajnie męczące i szkodliwe dla samego odbioru, bo atomizuje uwagę i ogranicza zrozumienie zamysłu reżysera. Można jawnie ubolewać nad przestylizowaniem formy, zwłaszcza, że to treść jest jednak tym, co widz z filmu wyłapuje i czego się chwyta jak brzytwy, która pozwoliłaby ustalić tonącą pointę tego dzieła.

Trzeba przyznać, że wielkim atutem filmu są aktorzy. Szyc bryluje w roli dresa, Sonia Bohosiewicz aktorsko wychodzi z siebie, świetnie radzi sobie Gąsiorowska. Pojawia się też kilka porządnych scen bilansujących formę i treść, odsłaniających zęby w odruchu radości albo otwierających szeroko oczy.

Całokształt budzi szacunek swoim rozmachem, ale jednocześnie wprowadza w zakłopotanie, bo prócz przeniesionej z książki satyry na znarkotyzowany intelekt i prostactwo, film nie pozostawia punktu odniesienia dla jakichkolwiek przemyśleń. Widz jest w kropce, bo niby dobry obraz obejrzał, ale nie do końca wie, co i czy cokolwiek z całej tej historii wynika. Z drugiej strony książka Masłowskiej też klarownego przesłania nie ma, ale mieć nie musi, bo elektryzuje treścią, którą czytelnik sam przekłada sobie na obrazy. I po co tu kino w postaci punkowej zadymy? Może po to, żeby ci, co nie czytali, po książkę jednak sięgnęli.